Η εργοθεραπεία είναι ένας, σχετικά, καινούργιος κλάδος των επαγγελμάτων υγείας που δεν είναι ευρέως γνωστός.
Συχνά, παρερμηνεύεται η έννοιά της, οπότε πριν προχωρήσουμε στους επίσημους ορισμούς της, ας σημειώσουμε τι δεν είναι η εργοθεραπεία: δεν έχει καμία σχέση με την εύρεση εργασίας ή με την ανάθεση έργων, και δεν αποτελεί μέρος της λογοθεραπείας ή της φυσιοθεραπείας.
Η εργοθεραπεία προάγει την υγεία και την ευημερία μέσα από τη χρήση σκόπιμων και στοχοκατευθυνόμενων δραστηριοτήτων.
Οι εργοθεραπευτές χρησιμοποιούν τις δραστηριότητες που επιλέγουν, για να βοηθήσουν το άτομο να αποκτήσει, να διατηρήσει ή να ξανακερδίσει ικανότητες που δεν έχει, που έχουν χαθεί ή έχουν μειωθεί εξαιτίας μιας νόσου, μιας ψυχικής διαταραχής, ενός τραυματισμού, διαταραχών της ανάπτυξης κλπ.
Είναι, λοιπόν, το επάγγελμα που βοηθά το άτομο να κάνει τα πράγματα που θέλει και που πρέπει να κάνει, μέσα από τη θεραπευτική χρήση καθημερινών δραστηριοτήτων – έργων.
Αν και η εργοθεραπεία είναι μία, σχετικά, νέα επιστήμη (το 1917 καθιερώθηκε ο όρος «εργοθεραπεία» στην Αμερική από τον ψυχίατρο Dunton), η θεραπευτική αξία του έργου αναγνωρίστηκε από τα αρχαία χρόνια.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν δραστηριότητες (παιχνίδια, ψυχαγωγία) για τη θεραπεία ατόμων που έπασχαν από ψυχιατρικές διαταραχές. Στην αρχαία Ελλάδα ο Ιπποκράτης και, αργότερα, ο Ασκληπιός αναγνώρισαν τη σύνδεση σώματος – πνεύματος και συνέστησαν τη σωματική άσκηση σε άτομα με ψυχικές ασθένειες.
Η εργοθεραπεία έχει ως επίκεντρό της τον άνθρωπο και, επομένως, είναι στενά συνδεδεμένη με τις βιολογικές επιστήμες (φυσιολογία, ανατομία, κινησιολογία, παθολογία), την ψυχιατρική και την ψυχολογία καθώς και την κοινωνιολογία.
Σήμερα, οι εργοθεραπευτές δουλεύουν σε διάφορα πλαίσια: σε νοσοκομεία, σχολεία, κέντρα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, κέντρα αποκατάστασης, ψυχιατρικές μονάδες, οίκους ευγηρίας, κέντρα ημέρας, ιδιωτική πρακτική.
Οι κυριότερες εξειδικεύσεις της εργοθεραπείας είναι: η ψυχιατρική εργοθεραπεία, η ορθοπαιδική εργοθεραπεία στην αποκατάσταση, η γηριατρική και η παιδιατρική εργοθεραπεία.
Στόχος της εργοθεραπείας
Ο κύριος στόχος της εργοθεραπείας είναι να διευκολύνει το άτομο, ώστε να πετύχει το μέγιστο επίπεδο λειτουργικότητας και ανεξαρτησίας σε όλους τους τομείς της ζωής του, ενισχύοντας τις δεξιότητες του ατόμου ή προσαρμόζοντας τις δραστηριότητες και το περιβάλλον.
Σύμφωνα με τον Αμερικάνικο Σύλλογο Εργοθεραπείας (AOTA), οι βασικοί τομείς ζωής κάθε ανθρώπου είναι:
- οι δραστηριότητες καθημερινής ζωής : ένδυση, σίτιση, χρήση μπάνιου, χρήση τουαλέτας, προσωπική υγιεινή και περιποίηση κ.ά.
- οι σύνθετες δραστηριότητες καθημερινής ζωής : φροντίδα τρίτων, ανατροφή παιδιών, φροντίδα κατοικίδιων, οδήγηση και μετακίνηση, οικονομική διαχείριση, διαχείριση σπιτιού, διατήρηση της ασφάλειας και αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών κ.ά.
- ανάπαυση και ύπνος,
- εκπαίδευση,
- εργασία: ενδιαφέροντα, αναζήτηση απασχόλησης, εργασιακή απόδοση, συνταξιοδότηση, εθελοντισμός,
- παιχνίδι,
ελεύθερος χρόνος, - κοινωνική συμμετοχή (στην κοινότητα, στην οικογένεια, με συνομήλικους και φίλους).
Η επίτευξη ενός ικανοποιητικού επιπέδου λειτουργικότητας στους τομείς αυτούς προϋποθέτει την ύπαρξη βασικών δεξιοτήτων, που είναι:
- κινητικές δεξιότητες: αδρή και λεπτή κινητικότητα, αντοχή, μυϊκή δύναμη, συντονισμός,
- αισθητηριακές δεξιότητες: οπτική, απτική και ακουστική αισθητικότητα, κιναίσθηση, ιδιοδεκτικότητα,
- γνωστικές δεξιότητες: μνήμη, συγκέντρωση, προσοχή, κρίση, ταξινόμηση, επίλυση προβλήματος, προσανατολισμός, διαχείριση χρόνου, μάθηση,
- ψυχολογικές δεξιότητες: συναισθήματα, αυτογνωσία, αυτονομία, αυτοέλεγχος, αυτοεκτίμηση, συνήθειες, ενδιαφέροντα,
- κοινωνικές δεξιότητες: επικοινωνία, δυαδική και ομαδική αλληλεπίδραση.
Στάδια εργοθεραπευτικής παρέμβασης
Όπως είδαμε, η εργοθεραπεία μπορεί να παρέχεται σε άτομα με διάφορες δυσκολίες (νευρολογικές, αναπτυξιακές, ψυχιατρικές διαταραχές) και σε όλες τις ηλικίες, από την πρώιμη παρέμβαση σε βρεφική και νηπιακή ηλικία έως τα γηρατειά.
Τα στάδια της εργοθεραπευτικής παρέμβασης είναι κοινά σε κάθε περίπτωση και είναι τα εξής:
Αναλυτικά:
Παραπομπή
Η παραπομπή ενός ατόμου σε υπηρεσίες εργοθεραπείας γίνεται, συνήθως, από ιατρό, ψυχολόγο ή από παιδαγωγό.
Αξιολόγηση
Η εργοθεραπευτική διαδικασία βασίζεται στην αρχική αξιολόγηση και στην επαναξιολόγηση.
Η αξιολόγηση στοχεύει στον εντοπισμό των δυσκολιών και των δυνατοτήτων του ατόμου και στην ανάπτυξη των θεραπευτικών στόχων, ενώ με την επαναξιολόγηση γίνεται καταγραφή των αλλαγών και επαναπροσδιορισμός των στόχων.
Οι εργοθεραπευτές χρησιμοποιούν την παρατήρηση, τη συνέντευξη και σταθμισμένες δοκιμασίες για την αξιολόγηση του ατόμου.
Σχεδιασμός της παρέμβασης
Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης αποτελούν τη βάση για τη θέσπιση των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στόχων της παρέμβασης.
Παρέμβαση
Οι εργοθεραπευτές χρησιμοποιούν οργανωμένες δραστηριότητες, ασκήσεις σώματος ή ομάδων μυών, προγράμματα εκπαίδευσης, εφαρμογή βοηθημάτων, χρήση σύγχρονων τεχνολογικών μέσων.
Επαναξιολόγηση κι επαναπροσδιορισμός στόχων ή λήξη της παρέμβασης.
Διάβασε επίσης: Δυσλεξία: Πώς επηρεάζει την ταυτότητα και τον χαρακτήρα του παιδιού
Ακολουθήστε το Miss or Madam στο Facebook και στο Instagram.
