Οι περισσότεροι παιδίατροι χρησιμοποιούν τις καμπύλες ανάπτυξης για την αξιολόγηση του δείκτη μάζα σώματος των παιδιών, ξεκινώντας από τη γέννηση, λόγω των μεγάλων ή των μικρών επιπτώσεων που έχει για την υγεία το βάρος. Η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία, συνδέεται με τον διαβήτη, τις καρδιακές παθήσεις, την υπέρταση, το άσθμα και τις διαταραχές ύπνου. Τα παιδιά συνήθως καθοδηγούνται με τη συνεχή επίβλεψη του διαιτολογίου τους για την τροποποίηση της συμπεριφοράς τους και με εντατική άσκηση.
Όμως, εάν η υγεία δεν αποτελεί λόγο ανησυχίας, οι περισσότεροι ειδικοί προειδοποιούν ότι η λέξη «δίαιτα» δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις παιδιών ή εφήβων. Οι συναισθηματικές και ψυχολογικές συνέπειες είναι αρκετά επικίνδυνες.
Σε μία πρόσφατη μελέτη, οι ερευνητές ρώτησαν μαθητές με φυσιολογικό βάρος εάν έχουν σκοπό στο μέλλον να κάνουν κάποια δίαιτα, και, όταν επέστρεψαν λίγα χρόνια αργότερα, όσοι είχαν πει «ναι» ζύγιζαν περισσότερο από εκείνους που δεν είχαν σκοπό. «Η πράξη της δίαιτας , στο μεγαλύτερό της μέρος, οδηγεί σε περαιτέρω προβλήματα βάρους», λέει η η διαιτολόγος, Melinda Johnson, λέκτορας στο πρόγραμμα διατροφής στο κρατικό πανεπιστήμιο της Αριζόνα.
Μια δίαιτα απώλειας βάρους δεν είναι κατάλληλη για τη συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών.
Η δίαιτα σε παιδική ηλικία μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα φυσιολογίας, τα οποία μπορεί να αποδειχθούν δύσκολα να αντιστραφούν, ακόμα και χρόνια αργότερα. Η καχεκτική ανάπτυξη, η καθυστερημένη εφηβεία και η οστεοπόρωση μετατρέπονται σε πραγματικά προβλήματα που ανησυχούν τους ειδικούς, όταν τα παιδιά ακολουθούν περιοριστικές δίαιτες που δεν καλύπτουν τις διατροφικές τους ανάγκες. Τα οστά μεγαλώνουν γρήγορα κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και, γι’ αυτό, τα παιδιά που αμελούν το θέμα ασβεστίου έχουν εύθραυστα οστά που σπάνε εύκολα.
Για τα παιδιά σχεδόν κάθε προσέγγιση για δίαιτα μπορεί να είναι προβληματική:
-Αν παρέχετε πολύ λίγες θερμίδες, ακόμα και μια ισορροπημένη διατροφή μπορεί να επιβραδύνει την ανάπτυξη. Επιπλέον, για τα κορίτσια θα μπορούσε να σημαίνει καθυστέρηση ή προσωρινή διακοπή της εμμήνου ρύσεως.
-Μια δίαιτα που αμελεί την πρωτεΐνη μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη των μυών, ενώ η μειωμένη πρόσληψη λιπαρών μπορεί να μπλοκάρει την απορρόφηση των βιταμινών A, D, E και K.
-Τα ελλιποβαρή παιδιά με χαμηλό ποσοστό λίπους στο σώμα τους μπορεί να εμφανίσουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, οδηγούμενα σε συχνότερη εμφάνιση ασθενειών.
-Δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες αποτρέπουν από τη κατανάλωση τρόφιμων όπως οι πατάτες, οι οποίες παρέχουν σίδηρο, κάλιο, βιταμίνες του συμπλέγματος Β και βιταμίνη C, δηλαδή όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για τη φυσιολογική λειτουργία του σώματος. Επίσης, μερικές μελέτες δείχνουν ότι η χαμηλή σε υδατάνθρακες διατροφή μπορεί να επηρεάσει την μάθηση, τη συγκέντρωση και τη σχολική επίδοση, δεδομένου ότι οι υδατάνθρακες παρέχουν ενέργεια και βοηθούν τους εφήβους να σκέφτονται σωστά.
-Η πρόωρη δίαιτα μπορεί, επίσης, να προκαλέσει χρόνια προβλήματα στην αντίληψη της εμφάνισης του σώματος, συνεχείς αυξομειώσεις βάρους και διατροφικές διαταραχές. Επιπλέον, οι περιοριστικές δίαιτες ή οι δίαιτες – αστραπή δε διδάσκουν υγιή διατροφικά πρότυπα στα παιδιά που θα μπορούσαν να ακολουθούν για όλη τους τη ζωή. «Δε μαθαίνουν πώς να ενσωματώσουν υγιεινές τροφές στο καθημερινό τους διαιτολόγιο».
Πώς να κρατήσετε τα παιδιά σε ένα υγιές βάρος;
Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να κρατήσετε τα παιδιά σε ένα υγιές βάρος είναι να υιοθετηθεί, από το σύνολο των μελών της οικογένειας, μια προσέγγιση που δίνει έμφαση σε μια ισορροπημένη διατροφή με επαρκείς θερμίδες.
Αντί να εστιάζετε στην μείωση των θερμίδων, θα πρέπει να προσπαθήσετε να βελτιώσετε την ποιότητα διατροφής, κάνοντας μικρές αλλαγές που θα κάνουν μεγάλη διαφορά, όπως να προτιμήσετε νερό ή ημιάπαχο γάλα αντί για σόδα ή συσκευασμένους χυμούς, και να εξαλείψετε τα επεξεργασμένα τρόφιμα. Μερικές φορές αυτό εξισώνεται με λιγότερες θερμίδες, αλλά δεν είναι αυτός ο σκοπός μας.
Ο σκοπός μας είναι η βελτίωση της ποιότητας των τροφίμων με τις ίδιες θερμίδες. Τα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά ολικής αλέσεως και τα γαλακτοκομικά προϊόντα με λίγα λιπαρά ή και πλήρη σε λιπαρά θα πρέπει πάντα να βρίσκονται στο επίκεντρο, με τη δυνατότητα περιστασιακής «διατροφικής ατασθαλίας».
Ενώ η φυσική δραστηριότητα είναι απαραίτητη, είτε πρόκειται για κάποιο ομαδικό άθλημα είτε για απλό παιχνίδι. «Τα παιδιά χρειάζεται να διδαχθούν τι πρέπει να τρώνε για το υπόλοιπο της ζωής τους», και «αυτά που θα πρέπει να διδάσκονται είναι δια βίου συνήθειες, ώστε να αποφευχθεί μια δια βίου ανάγκη να κάνουν δίαιτα.»
ΕΙΡΗΝΗ ΜΠΑΜΠΑΡΟΥΤΣΗ,Ph. D.
Κλινική Διαιτολόγος – Αθλητική Διατροφολόγος
Διδάκτωρ Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών
Υπεύθυνη Διαιτολογικού Γραφείου «θερμίδα»
Επιστημονική Συνεργάτης ΣΕΓΑΣ
Πρώτη δημοσίευση του άρθρου στο kidsproject.gr
Διάβασε επίσης: Η Ελλάδα τρίτη στην Ευρώπη σε παχυσαρκία παιδιών
Ακολουθήστε το Miss or Madam στο Facebook και στο Instagram.
