Σε μια οικογένεια στην καθημερινότητά τους οι γονείς βιώνουν περιστατικά όπου καλούνται να αναλάβουν τον ρόλο του συμβούλου, του παρηγορητή, του διαιτητή, του εμψυχωτή, του δικαστή, του «τιμωρού». Πόσες φορές την ημέρα γονείς βιώνουν περιστατικά όπως το παρακάτω…
H Μαρία έρχεται κλαίγοντας και λέει:
– Η Κατερίνα δε με θέλει για φίλη και δε μου δίνει τα παιχνίδια της.
– Να μην της δίνεις και εσύ τα δικά σου, απαντά ο γονιός
ή μια άλλη πιθανή απάντηση μπορεί να είναι:
– Δεν είναι κάτι σοβαρό. Δεν αξίζει να στεναχωριέσαι για αυτό, μικρή μου.
Μετά από λίγες ώρες το παιδί ζητά να παίξει με τη φίλη της. Ο γονιός αναρωτιέται αν η συζήτηση που έκαναν προηγουμένως είχε κάποια χρησιμότητα και αρχίζει να αμφισβητεί είτε τον εαυτό του και την αποτελεσματικότητα του είτε να υποτιμά την ικανότητα του παιδιού να επεξεργάζεται τα συναισθήματά του.
Η επικοινωνία, το να ακούς και να ακούγεσαι, μέσα στην οικογένεια δεν είναι πάντα μία εύκολη υπόθεση.
Πόσες φορές νιώθουμε ότι τα λόγια και οι πράξεις δεν εκπροσωπούν αυτά που πραγματικά επιθυμούμε να πούμε; Πόσες φορές νιώθουμε ότι, τελικά, δε γίναμε ξεκάθαροι; Το να ακούς το παιδί φαίνεται αρκετά εύκολο. Όμως, ακούω σημαίνει κατανοώ, συναισθάνομαι και προσπαθώ να έρθω σε επαφή, όχι μόνο με τις δηλώσεις αλλά και με τα συναισθήματα του παιδιού. Σε συνθήκες πίεσης ο γονιός προσπαθεί να δώσει λύσεις, συμβουλές, οδηγίες, παρηγοριά στο παιδί, για να το βοηθήσει και έπειτα μπορεί να νοιώσει ότι η φωνή του δεν ακούγεται, παρά μόνο αν ανεβάσει την έντασή της.
Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός γονέων που φαίνεται ότι επικεντρώνουν τις μεθόδους διαπαιδαγώγησης και κοινωνικοποίησης των παιδιών σε ψυχολογικές μεθόδους και στρατηγικές και λιγότερο σε μεθόδους άσκησης σωματικής βίας με ξυλοδαρμούς ή χαστούκια, χωρίς να σημαίνει ότι αυτές οι πρακτικές έχουν παύσει.
Οι γονείς επιθυμούν να αναπτύσσουν τον διάλογο, επιτρέπουν στα παιδιά τους να εκφραστούν πιο ελεύθερα, δείχνουν κατανόηση, στοργή, αγάπη και φροντίδα, ασχολούνται με την επιμέλεια και δίνουν έμφαση σε εξωσχολικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Ο νέος γονιός αναζητά μία αυθεντική και αμοιβαία σχέση με το παιδί χωρίς, βέβαια, να ξεχνιούνται οι διαφορετικοί ρόλοι.
Ωστόσο, στην προσπάθεια του να επικοινωνήσει ο γονιός, μερικές φορές υιοθετεί τακτικές που δυσχεραίνουν την επικοινωνία και δε βοηθούν το διάλογο.
Έτσι, ο γονιός μπορεί να δίνει οδηγίες ή διαταγές στο παιδί και να του λέει τι να κάνει, μη βοηθώντας το να καλλιεργήσει την κριτική του ικανότητα στον έλεγχο των συνεπειών της συμπεριφοράς του και στη λήψη αποφάσεων.
Μπορεί να το προειδοποιεί ή απειλεί για τιμωρίες και συνέπειες που ποτέ δεν πρόκειται να πραγματοποιήσει, με αποτέλεσμα το παιδί να αμφισβητεί τον γονεϊκό του ρόλο ή να μη μάθει να υποστηρίζει τον εαυτό του. Μπορεί να το κριτικάρει ή να μιλά για λογαριασμό του χωρίς να του δίνει τον χώρο να εκφραστεί, δείχνοντας ότι πάντα θα μιλά κάποιος άλλο για αυτό. Θέλοντας να το «προστατεύσει» από τα αρνητικά του συναισθήματα και να το απομακρύνει από αυτά, ελαχιστοποιεί το μέγεθος ή την αξία τους.
Η αυθεντική επικοινωνία με το παιδί δεν είναι απλή υπόθεση. Απαιτεί δεξιότητες και την υιοθέτηση τακτικών που ευνοούν τη γνήσια έκφραση συναισθημάτων.
Διάβασε επίσης: Γονείς «ελέφαντες» ή γονείς «τίγρεις»: ποιος τύπος γονέα είσαι;
Το να είσαι καλός ακροατής:
Οι Fine και Glasser αναφέρουν ότι καλός ακροατής είναι αυτός που ακούει τον άλλο και όσα του λέει και δε σκέφτεται ούτε λεπτό τον εαυτό του και τι να απαντήσει σε όσα ακούει. Τα παιδιά ψάχνουν καλούς ακροατές που δε θα τους δώσουν εμφανείς λύσεις και συμβουλές αλλά αυτούς που θα ακούσουν τα παράπονά τους και θα μοιραστούν τα συναισθήματά τους.
Δε χρειάζεται να υποτιμήσουμε τη Μαρία στο παραπάνω παράδειγμα, να σκεφτούμε ότι είναι ένα μικρό παιδί που δε ξέρει ότι μπορεί να σταματήσει να παίζει με την Κατερίνα. Αυτό που χρειάζεται είναι να ακούσουμε την ανάγκη της. Αν αναζητεί λύσεις, ας τη βοηθήσουμε μέσα από ένα σύνολο επιλογών να βρει αυτή που θα είναι η καταλληλότερη για αυτή. Έτσι θα ασκήσει την κριτική της ικανότητα και θα μάθει να παίρνει πρωτοβουλίες, να αναλαμβάνει ευθύνες και να δέχεται τις συνέπειες των πράξεών της.
Ο καλός ακροατής μπορεί να είναι παθητικός, να παραμένει σιωπηλός όταν χρειάζεται.
Ο γονιός αφήνει το χώρο στο παιδί να εκφράσει τις ανησυχίες, τις διαφωνίες, τις συγκρούσεις, τον θυμό, τη λύπη, τη χαρά, τη ζήλεια, την ευχαρίστηση. Αφήνει τον χώρο χωρίς αυτό να σημαίνει ότι χάνει τη φωνή του. Σε άλλες περιπτώσεις ο καλός ακροατής αποκτά ενεργητικό χαρακτήρα και γίνεται αυθεντικός απέναντι στο παιδί, χωρίς να προσπαθεί να επιβάλλει την άποψή του.
Δε διατηρεί το προσωπείο του παντογνώστη που μπορεί να βρει λύσεις στα πάντα, απεναντίας καλλιεργεί το διάλογο κάνοντας περισσότερες ερωτήσεις. Διαθέτει χρόνο και αφιερώνει όλη την προσοχή στο παιδί, ενισχύει τις πραγματικές ικανότητες του παιδιού, το εμπιστεύεται ότι μπορεί να βρει λύσεις και νοιώθει ασφαλής ότι το παιδί θα μπορέσει να λάβει αποφάσεις και να πάρει πρωτοβουλίες που αντιστοιχούν στις ικανότητες και την ηλικία του.
Τα αποτελέσματα της αυθεντικής επικοινωνίας δεν είναι άμεσα εμφανή.
Ο γονιός μπορεί να απογοητευτεί και να ματαιωθεί νιώθοντας ότι τα λόγια του και η συμπεριφορά του δεν έχουν κανένα όφελος. Οι καρποί αυτής της προσπάθειας έρχονται όταν το είδος αυτής της επικοινωνίας αποκτήσει γερά θεμέλια και συστατικό στοιχείο της σχέσης.
Ακούω και ακούγομαι σημαίνει σέβομαι τα συναισθήματα του άλλου, ακόμα και αν διαφωνώ, γνωστοποιώντας στον άλλο τη διαφωνία μου, την άποψη μου, ακόμη και αν γίνομαι δυσάρεστος. Έτσι, δε θα χάσω ποτέ τη δική μου φωνή. Το παιδί έχει ανάγκη να ξέρει ότι το αγαπούν για αυτό που είναι, ότι το εμπιστεύονται για τις ικανότητές του για να αποκτήσει συναίσθηση της αξίας του και των πραγματικών του δυνατοτήτων. Αφήνω στο άλλο τον χώρο να εκφράσει τα συναισθήματά του και να αποκτήσει τη φωνή του.
Πρώτη δημοσίευση του άρθρου στο ioannatsigganou.gr
Διάβασε επίσης: Χειριστικός γονέας: γιατί συμβαίνει και ποια είναι τα χαρακτηριστικά του
Ο ρόλος του παιδοψυχολόγου. Το πότε, το πώς και το γιατί
Ακολουθήστε το Miss or Madam στο Facebook και στο Instagram.
