Το άγχος, όσο οξύμωρο και αν ακούγεται, είναι ένα δυσφορικό συναίσθημα που βοηθά το άτομο και το ωθεί σε δράση μπρος στον επικείμενο κίνδυνο. Εμφανίζεται σαν προειδοποιητικό σημάδι που στοχεύει στο να αφυπνίσει το άτομο και να το προστατεύσει από μια απειλητική συνθήκη.
Μοιάζει με ένα συναγερμό: ένας δυνατός ήχος που προκαλεί ενόχληση στα αυτιά, ώστε να προσέξουμε τα υπάρχοντά μας. Το άγχος είναι ένας εσωτερικός συναγερμός που εμφανίζεται, για να μας θυμίσει ότι κάτι δεν πάει καλά και, αν δεν κάνουμε κάτι, θα χάσουμε την εσωτερική μας ευημερία. Μας θυμίζει ότι αν δε προσέξουμε αρκετά, η δυσφορία αυτή θα συνεχίσει να υπάρχει, θα διογκώνεται και θα αρχίσει να επηρεάζει τη σκέψη, τη συμπεριφορά και το συναίσθημα.
Το άγχος παύει να είναι ένας προστατευτικός μηχανισμός που βοηθά στην προσαρμογή, όταν παρατηρείται υπερβολική ανησυχία ή φόβος σε σχέση με μια κατάσταση. Η δυσφορία εξακολουθεί να υπάρχει ακόμη και αν το στρεσσογόνο ερέθισμα απομακρυνθεί, και, επιπλέον, παρουσιάζεται χωρίς κανέναν ιδιαίτερο λόγο ακόμη και σε καταστάσεις που δεν εμπεριέχουν κίνδυνο.
Όταν το άγχος επηρεάζει τη σκέψη και το συναίσθημα και έχει ως αποτέλεσμα τη λειτουργική έκπτωση της συμπεριφοράς, τότε το άγχος γίνεται πρόβλημα.
Διάβασε επίσης: Tα σημάδια του άγχους στο σώμα μας
Το άγχος, στην παθολογική του μορφή, μεταμορφώνεται:
Μπορεί να πάρει τη μορφή ενός βασανιστικού συναισθήματος που επηρεάζει τη ζωή του πάσχοντος. Το άτομο κυριεύεται από αυτό το συναίσθημα, δυσκολεύεται να το επεξεργαστεί και νιώθει ότι κάτι άγνωστο, για το οποίο δε μπορεί να μιλήσει, καταβάλλει όλη του την ύπαρξη.
Μπορεί να πάρει τη μορφή σωματικών ενοχλημάτων. Συχνά, άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με σωματικά ενοχλήματα που δε μπορούν να εξηγηθούν οργανικά, όπως δύσπνοιες, ταχυκαρδίες, ζαλάδες, πονοκεφάλους, πόνους στο στήθος, ναυτίες, πόνοι στο στομάχι κ.ά.
Αυτά τα σωματικά ενοχλήματα αποτελούν έναν παθολογικό μηχανισμό, μέσω του οποίου το άτομο προσπαθεί να εκτονώσει τις ενδοψυχικές συγκρούσεις που προκαλούν οι έμμονες σκέψεις και τα έντονα συναισθήματα. Το σώμα προσπαθεί να «μιλήσει», να δείξει τον πόνο, την ανησυχία, και να πει όλα αυτά που το άτομο δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσει και να διαχειριστεί.
Το άγχος μπορεί να πάρει τη μορφή των επίμονων και βασανιστικών σκέψεων που προκαλούν έντονη ανησυχία.
Το άτομο ασχολείται με αυτές τις σκέψεις κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, και η συμπεριφορά του επηρεάζεται σημαντικά. Οι ανησυχίες και φόβοι για το μέλλον του, την υγεία του, την οικογένειά του, την εργασία του ή την οικονομική του κατάσταση μεγεθύνονται, και το άτομο παύει να απολαμβάνει όσα έχει.
Η σκέψη του και η συμπεριφορά του επηρεάζονται από το διαρκές αίσθημα ότι κάτι κακό θα συμβεί. Το άτομο που πάσχει συχνά νιώθει αδύναμο να ελέγξει τον εαυτό του και τις σκέψεις, και στην προσπάθεια να ελέγξει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του μπαίνει σε έναν φαύλο κύκλο συμπεριφορών.
Γι’ αυτό, συχνά, συναντάμε ανθρώπους που έχουν μια αγχώδη διαταραχή να κάνουν, συνεχώς, ιατρικές εξετάσεις, για να εξηγήσουν τα σωματικά τους συμπτώματα, να αποφεύγουν πρόσωπα ή καταστάσεις, να απομονώνονται και να εγκαταλείπουν αγαπημένες ασχολίες τους, να εμφανίζουν καταναγκαστικές συμπεριφορές (επαναληπτικές συμπεριφορές, όπως πλύσιμο χεριών, τακτοποίηση αντικειμένων, σιωπηλή επανάληψη λέξεων κτλ.) για να ανακουφιστούν από τις επίμονες σκέψεις (ότι θα βλάψουν κάποιον, θα μολυνθούν κτλ.).
Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι το άγχος εμφανίζεται ως αποτέλεσμα χρήσης ή στέρησης ουσιών και ως δευτερεύον σύμπτωμα σε ψυχικές ασθένειες, όπως κατάθλιψη, σχιζοφρένεια, διπολική διαταραχή κ.ά.
Πολυπαραγοντική είναι η αιτιολογία εμφάνισης αγχωδών διαταραχών. Μια βιολογική – γενετική προδιάθεση σε ένα άτομο συναντάει στρεσσογόνες περιβαλλοντικές συνθήκες που συμβάλλουν στην εμφάνιση μιας αγχώδους διαταραχής.
Εξίσου σημαντικό ρόλο παίζει η ψυχολογική ευαλωτότητα του ατόμου, δηλαδή ο τρόπος με τον οποίο το άτομο ερμηνεύει και εξηγεί τα γεγονότα της ζωής του που μπορεί να τον ωθούν, είτε στο να συνδέεται με την ασθένεια είτε με την υγεία.
Έτσι, παραδείγματος χάριν, σε συνθήκες οικονομικής κρίσης η πλειοψηφία των ατόμων βιώνει άγχος, δεν έχουν, όμως, όλοι μια διαγνωσμένη αγχώδη διαταραχή.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι αγχωδών διαταραχών:
- Διαταραχή Πανικού Με ή Χωρίς Αγοραφοβία,
- Ειδική Φοβία,
- Κοινωνική Φοβία,
- Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή,
- Διαταραχή Μετά Από Ψυχοτραυματικό Στρες,
- Διαταραχή Από Οξύ Στρες,
- Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή,
- Διαταραχή Οφειλόμενη σε Γενική Ιατρική Κατάσταση,
- Αγχώδης Διαταραχή Προκαλούμενη από Ουσίες,
- Αγχώδης Διαταραχή Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς.
Διάβασε επίσης: Αυτά τα χαρακτηριστικά δηλώνουν ότι έχεις άγχος δέσμευσης
Για να γίνει αντιληπτό το βίωμα του ανθρώπου που πάσχει από μια αγχώδη διαταραχή παρατίθεται το απόσπασμα από τα λόγια ενός πάσχοντος που περιγράφει το εσωτερικό του βίωμα :
«….Ποτέ δε συνειδητοποίησα γιατί επέζησα αλλά τώρα αντιλαμβάνομαι γιατί μου επιτράπηκε να ζω. Θα συνεχίσω να ζω ακόμη και με πόνο …. Είναι όταν ο καθαρός φόβος σε κατακλύζει, η ανησυχία είναι τόσο βαθιά που νοιώθεις ότι θα σε σκοτώσει. Όλα μοιάζουν ψεύτικα σα να είσαι σε ένα κόσμο με ομίχλη, ο φόβος σε αρπάζει και σε κρατά σφιχτά, μοιάζει σα να πνίγεσαι. Αισθάνεσαι απομονωμένος από τον καθένα. Προσεύχεσαι να φύγει και όσο δε φεύγει νοιώθεις ότι τα χάνεις, μένει η τρέλα σου και ο εαυτός σου. Σα να πεθαίνεις κάθε φορά και συνέχεια. Αυτό γίνεται εξαιτίας ενός ανοιχτού λογαριασμού από το παρελθόν. Σε στοιχειώνει. Προσπαθείς να το αντιμετωπίσεις αλλά οι προσβολές πανικού συνεχίζουν να έρχονται. Προσπαθούν να σε τραβήξουν κάτω. Στο τέλος καταρρέεις και ρίχνεις όσα δάκρυα σου έχουν απομείνει…»
Το άγχος, όταν, πλέον, γίνεται διαταραχή, παίρνει χρόνια μορφή και χαρακτηρίζεται από εξάρσεις και υφέσεις.
Η κατάχρηση ουσιών ή αλκοόλ, στην οποία καταφεύγουν τα άτομα για να ανακουφιστούν, επιβαρύνει την υπάρχουσα κατάσταση. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει το άτομο που πάσχει να κατανοήσει τα βαθύτερα και πιο ασυνείδητα συναισθήματά του και να αναθεωρήσει το δυσλειτουργικό σύστημα των αντιλήψεών του.
Το άγχος, σε όλες του τις μορφές αντιμετωπίζεται ως σύμπτωμα που θα οδηγήσει το άτομο στη λύση της εσωτερικής σύγκρουσης μέσα από τη θεραπευτική σχέση. Κατανοώντας τους τρόπους με τους οποίους ερμηνεύει τα γεγονότα, αναζητώντας εποχές στη ζωή του που μπορεί να τον έχουν τραυματίσει και έχουν αφήσει ανεξίτηλα κομμάτια, ανακαλύπτοντας αντιλήψεις που δυσχεραίνουν τις διαπροσωπικές του σχέσεις, το άτομο αποκτά τη δύναμη να αντιμετωπίζει με υγιή τρόπο τις προκλήσεις της ζωής και το σύμπτωμα δεν έχει πια λόγο ύπαρξης…
Πρώτη δημοσίευση του άρθρου στο ioannatsigganou.gr
Ακολουθήστε το Miss or Madam στο Facebook και στο Instagram.
