Χρόνιες παθήσεις & κατάθλιψη

Χρόνιες παθήσεις & κατάθλιψη. Ως χρόνιες παθήσεις (ή χρόνιες νόσοι) ορίζονται οι παθολογικές καταστάσεις της υγείας που παρουσιάζουν συμπτώματα με διάρκεια μεγαλύτερη των 3 μηνών, που μπορεί να ελεγχθούν αλλά δεν επιδέχονται οριστικής ίασης, και μπορεί να εμφανίζουν διαστήματα ύφεσης, χωρίς συμπτωματολογία, και επιδείνωσης.

Παγκοσμίως, οι χρόνιες παθήσεις κατέχουν το μεγαλύτερο ποσοστό μεταξύ όλων των ιατρικών παθήσεων, προκαλούν τη μεγαλύτερη επιβάρυνση στα συστήματα υγείας και παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας, αθροιστικά. Για να καταδειχτεί η βαρύτητα του θέματος ακολουθεί μία λίστα με τις κυριότερες χρόνιες νόσους σήμερα:

• καρδιαγγειακές παθήσεις π.χ. στεφανιαία νόσος, καρδιακή,
• ανεπάρκεια, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια,
• καρκίνος,
• Χρόνιες Αναπνευστικές Πνευμονοπάθειες (ΧΑΠ),
• σακχαρώδης διαβήτης,
• παχυσαρκία,
• μεταδοτικά νοσήματα, π.χ. HIV,
• ψυχικές διαταραχές, π.χ. σχιζοφρένεια, κατάθλιψη, διπολική διαταραχή,
• αυτοάνοσα νοσήματα, π.χ. ΣΕΛ,
• νευρολογικές νόσοι, π.χ. πολλαπλή σκλήρυνση, επιληψία.

Χρόνια πάθηση είναι και η ψυχοσωματική πάθηση

Ως χρόνια πάθηση θεωρείται και μια ψυχοσωματική πάθηση, δηλαδή διαταραχή στην οποία εμπλέκεται ο ψυχικός παράγων. Είναι, κυρίως, οι εξής:

• κεφαλαλγία / ημικρανία,
• άσθμα,
• υπέρταση,
• ευερέθιστο έντερο (κολίτιδα),
• έλκος,
• ψωρίαση,
• ρευματοειδής αρθρίτιδα,
• δερματοπάθειες π.χ. έκζεμα, νευροδερματίτιδα,
• ινομυαλγία.

Πολλαπλές έρευνες έχουν δείξει ότι οι χρόνιες παθήσεις συσχετίζονται με αυξημένο σωματικό και ψυχικό στρες και υψηλότερη συχνότητα ψυχικών διαταραχών, κυρίως τύπου άγχους και δευτεροπαθούς κατάθλιψης στους αντίστοιχους πληθυσμούς.

Τα δεδομένα αυτά είναι αδιαμφισβήτητα, και θα πρέπει να αποτελούν μέρος της διαχείρισης της χρόνιας νόσου από τα συστήματα υγείας.

Η ψυχική αναστάτωση λόγω της σωματικής πάθησης, που μπορεί να φτάσει ως πλήρως ανεπτυγμένη ψυχική διαταραχή, δύναται να επηρεάσει αρνητικά την εξέλιξη της χρόνιας νόσου, τόσο βιολογικά, μέσω των ενδογενών μηχανισμών της συστηματικής αυτονομικής διέγερσης και του άξονα υπόφυσης, υποθάλαμου, επινεφριδίων, όσο και στην ίδια τη διαχείριση της νόσου και τις σχετικές αποφάσεις.

Εδώ, βεβαίως, πρέπει να επισημανθεί και η αμφίδρομη αιτιολογική σχέση μεταξύ ψυχικών και σωματικών παραγόντων, δηλαδή ότι άνθρωποι με χρόνιες αγχώδεις, συναισθηματικές και άλλες διαταραχές έχουν υψηλότερη πιθανότητα να νοσήσουν από σωματικές παθήσεις.

Σύγχρονες μελέτες καταδεικνύουν, επίσης, ελλιπή συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία σε υψηλά ποσοστά της τάξης του 30-60%.

Ο όρος «συμμόρφωση» περιγράφει τον βαθμό που η στάση του ασθενή και του περιβάλλοντός του συμπίπτει με το θεραπευτικό πλάνο και τις ιατρικές συμβουλές, όσον αφορά στη φαρμακευτική αγωγή, στη διατροφή και στις υποδεικνυόμενες, ως απαραίτητες, αλλαγές στον τρόπο ζωής του. Θα πρέπει να επισημανθεί εμφατικά ότι ο παράγοντας της συμμόρφωσης υποτιμάται και από μερίδα της ιατρικής κοινότητας, και αυτό αποτελεί μέρος του προβλήματος.

Η, επιστημονικά διαπιστωμένη, αλληλεπίδραση ψυχικής και σωματικής υγείας μπορεί να μετατραπεί σε σημείο κλειδί για τη βελτίωση της έκβασης σε μια χρόνια νόσο. Είναι απολύτως ανθρώπινο και αναμενόμενο η διάγνωση μιας χρόνιας νόσου, και η προσαρμογή του ατόμου στη ζωή, μετά από αυτήν, να προκαλεί στρες και, ενδεχομένως, υπαρξιακού τύπου, άγχη και προβληματισμούς.

Η έμφαση στον ψυχολογικό παράγοντα μπορεί να συμβάλει, τόσο στην άρση της ψυχικής δυσφορίας, που για ορισμένους μπορεί να είναι δύσκολο να υπερκεραστεί, όσο και στην καλύτερη πορεία και πρόγνωση της ίδιας της πάθησης. Υπό αυτήν την προσέγγιση, δεν είναι ασυνήθιστο, και το βλέπουμε, ενίοτε, στην κλινική πράξη να συμβαίνει καλύτερη εξέλιξη και πορεία ακόμα και σε σοβαρές ιατρικές καταστάσεις.

Η ψυχιατρική ή/και ψυχοθεραπευτική συμβολή στην πορεία μιας χρόνιας νόσου μπορεί να είναι καίρια.

Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να αντιμετωπίσει ψυχικές διαταραχές που ενδέχεται να εμφανιστούν στο πλαίσιο μιας χρόνιας νόσου ή, ενδεχομένως, να αποτελούν μέρος της αιτιολογίας ή της διαιώνισής της. Παράλληλα, η ψυχοθεραπεία κατέχει σημαντική θέση:

• Συμβάλλοντας στην αποδοχή και στην προσαρμογή στην ασθένεια.
• Συμβάλλοντας στην κατάλληλη συμμόρφωση.
• Ενισχύοντας τις ψυχικές άμυνες του εαυτού.
• Αναδεικνύοντας δυσλειτουργικά μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς.
• Διορθώνοντας διαστρεβλωμένες πεποιθήσεις περί της νόσου, της σωματικής και της ψυχικής υγείας κ.ά.

Αν και διάφορες σχολές ψυχοθεραπείας, δυνητικά, μπορούν να προσφέρουν όφελος στη χρόνια νόσο, ειδικότερα η Γνωσιακή Συμπεριφορική Σχολή, η οποία επικεντρώνεται, από τη φύση της, στο παρόν, είναι κατάλληλη να ενισχύσει τις ικανότητες αυτοδιαχείρισης του ασθενή, και να συνεισφέρει στη βελτίωση της παρούσας ψυχοσωματικής του κατάστασης.

Συγγραφέας του παραπάνω άρθρου είναι ο Σπύρος Καλημέρης, ιατρός, ιδιώτης ψυχίατρος & πιστοποιημένος ψυχοθεραπευτής. Είναι πιστοποιημένο μέλος του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών & της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, και παρέχει σύγχρονες υπηρεσίες ψυχιατρικής & συνθετικής ψυχοθεραπείας στο ιατρείο του στην Αθήνα. Εκπαιδευμένος, μεταξύ άλλων, στην εφαρμογή της καινοτόμου θεραπείας για τις ψυχικές διαταραχές rTMS (Επαναληπτικός Διακρανιακός Μαγνητικός Ερεθισμός).

Πρώτη δημοσίευση του άρθρου στο kalimeristherapist.com

Διάβασε επίσης: Παθήσεις γένους θηλυκού (μέρος α’)

Παθήσεις γένους θηλυκού (μέρος β’)

Ακολουθήστε το Miss or Madam στο Facebook και στο Instagram.